Wielu artystów zastanawia się, w jaki sposób powinni rozliczyć swoją działalność artystyczną z Urzędem Skarbowym. Im bliżej końca roku rozliczeniowego, tym częściej się to pytanie pojawia. O tym, kto i kiedy powinien zrezygnować z działalności nierejestrowanej na rzecz działalności gospodarczej, jakie są między nimi różnice, oraz z jakich ulg można skorzystać dowiecie się z poniższego artykułu.
Jakie podatki płacą artyści?
PIT – Podatek dochodowy od osób fizycznych
To podatek, odprowadzany przez każdego obywatela Polski, który osiąga jakiekolwiek przychody. PIT kojarzy się większości osób z coroczną deklaracją podatkową, składaną do Urzędu Skarbowego. PIT dla artysty rozliczany jest w zależności od źródła dochodu. Zasadniczo wyróżnia się dwa: działalność gospodarcza oraz przychody z praw majątkowych.
VAT – Podatek od towarów i usług
Jeśli prowadzisz firmę lub nierejestrowaną działalność gospodarczą (której przychód wynosi więcej niż 200 tys. zł), powinieneś odprowadzić podatek od towarów i usług. Domyślny VAT wynosi 23%, choć przewidziana jest także preferencyjna stawka 8%, o której dowiesz się więcej w dalszej części artykułu.
PCC – Podatek od czynności cywilnoprawnych dla kupujących od artysty
W sytuacji, gdy Twoja działalność artystyczna nie kwalifikuje się pod działalność gospodarczą, a jedynie od czasu do czasu sprzedasz obraz, należy odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnych. Podatek ten rozlicza kupujący, natomiast warto mu o tym wspomnieć, ponieważ nie wszyscy mają tego świadomość. PCC od praw majątkowych wynosi 1%, a od rzeczy ruchomych 2%, jeżeli dzieło sztuki zostanie kupione za więcej niż 1000 zł, poniżej PCC od ruchomości nie obowiązuje.
Czym jest przychód a czym dochód
Próbując odnaleźć się w skomplikowanym świecie prawa podatkowego, trzeba pamiętać, że przychód i dochód to dwie różne rzeczy. Przychód to łączna kwota ze sprzedaży, natomiast dochód to przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania, czyli to, co faktycznie zarabiamy. W tej sytuacji mamy do czynienia z dochodem brutto, czyli nieopodatkowanym. Do niego trzeba doliczyć odpowiedni podatek dochodowy.
Działalność gospodarcza a działalność wykonywana osobiście
Na początek warto określić, w jaki sposób prowadzimy swoją działalność artystyczną, gdyż będzie to istotne przy późniejszym wyborze opodatkowania. W Polsce wyróżniamy działalność gospodarczą i działalność wykonywaną osobiście.
W przypadku działalności wykonywanej osobiście koszty uzyskania przychodu podlegają ryczałtowi, a przy działalności gospodarczej tworzą koszty faktycznie uzyskane w celu osiągnięcia przychodu.
Aby działalność artystyczną zakwalifikować jako działalność gospodarczą muszą zaistnieć 3 czynniki:
- zarobkowość – artysta zarabia na sprzedaży;
- zorganizowanie – artysta sprzedaje i promuje swoją twórczość w sposób zorganizowany, np. przez galerię czy stronę internetową;
- ciągłość – sprzedaż dzieł jest systematyczna.
Jeśli więc intensywnie i regularnie promujesz swoją twórczość, biorąc udział w konkursach czy wystawach, a ponadto cyklicznie sprzedajesz swoje dzieła, które zapewniają Ci stały dochód miesięczny, wówczas powinieneś pomyśleć o założeniu działalności gospodarczej, czyli po prostu firmy.
Czym jest nierejestrowana działalność gospodarcza
Jeżeli Twoja działalność artystyczna nosi znamiona działalności gospodarczej, ale przychody są zbyt niskie, warto pomyśleć o działalności nierejestrowanej. Możesz ją prowadzić jeśli przychód miesięczny jest mniejszy niż połowa minimalnej pensji (czyli 1400 zł w 2021 r. i 1505 zł w 2022 r.), oraz gdy przez ostatnie 5 lat nie prowadziłeś rejestrowanej działalności.
Działalności nierejestrowanej, jak sama nazwa wskazuje, nie musisz zgłaszać do ewidencji przedsiębiorców, urzędu skarbowego i GUSu. Nie musisz także odprowadzać zaliczek na podatek, ani płacić podatku VAT (jeśli przychód nie wyniesie więcej niż 200 tys. zł w skali roku). Ponadto jeśli wykonujesz zlecenia, to zleceniodawca odpowiada za opłacenie Twojej składki zdrowotnej.
Przy działalności nierejestrowanej musisz jednak prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży, a na koniec roku podatkowego rozliczyć PIT-36. Jeśli kupujący poprosi cię o wystawienie faktury również powinieneś to zrobić.
Sprzedaż obrazów przez galerie i domy aukcyjne
W polskich galeriach i domach aukcyjnych najczęściej stosowane są umowy komisowe. Stronami takiej umowy są artysta (komitent) i galeria (komisant), która pośredniczy w sprzedaży dzieła sztuki. Artysta płaci za tę usługę tzw. marżę galeryjną, której procent od sprzedaży ustalany jest przy podpisywaniu umowy. W przypadku umowy komisowej to artysta musi pamiętać o rozliczeniu przychodu ze sprzedaży, czyli kwoty, którą otrzymał od galerii (bez marży). Warto wspomnieć, że w przypadku umowy komisowej to galeria odprowadza 18% zaliczki na podatek dochodowy.
Zdecydowanie rzadziej zawierane są umowy o dzieło czy umowy zlecenie – tej sytuacji to galeria przesyła artyście rozliczenie.
Przychody artysty z praw majątkowych
Każdy artysta, który sprzeda swoje dzieło, powinien zaliczyć to jako przychód z praw majątkowych. Wynika to bezpośrednio z prawa autorskiego, które pozwala artyście w dowolny sposób rozporządzać swoją twórczością.
Preferencyjne koszty uzyskania przychodu
Osoby korzystające z praw autorskich i praw pokrewnych, a więc także artyści, mogą skorzystać z 50% kosztów uzyskania przychodu, co to w praktyce oznacza?
W preferencyjnych kosztach uzyskania przychodu chodzi o to, że zmniejsza się podstawę opodatkowania, dzięki czemu musimy odprowadzić proporcjonalnie mniejszą zaliczkę na podatek. Ulgę można zastosować w sytuacji, gdy roczny przychód nie dochód 85 528 zł. Jest to dobre wyjście dla artystów, którzy nie sprzedają swoich obrazów zbyt często lub za duże kwoty.
Oczywiście można zrezygnować z 50% kosztów uzyskania przychodów w przypadku, gdyby miała nastąpić niedopłata. Wówczas należy wypełnić oświadczenie i skorzystać z 20% kosztów uzyskania przychodu.
Preferencyjne koszty uzyskania przychodu nie dotyczą artystów prowadzących firmę. Wynika to z faktu, że prowadząc działalność gospodarczą na bieżąco rozlicza się i ewidencjonuje wszystkie poniesione wydatki. Dlatego też jeśli Twój przychód roczny przekracza 85 tys, a ponadto ponosisz duże koszty związane z działalnością artystyczną, warto pomyśleć o założeniu własnej firmy.
Preferencyjna stawka podatku VAT
W przypadku gdy artysta prowadzi własną firmę, zamiast płacić 23% podatek VAT może skorzystać z preferencyjnej stawki 8%, dedykowanej właśnie twórcom i artystom. W tym miejscu warto przypomnieć, że jeśli twój przychód jest niższy niż 200 tys. zł rocznie, wówczas nie musisz odprowadzać żadnego podatku.
Ponadto, oprócz stawek preferencyjnych, artystom przysługują inne ulgi, nie wynikające z ich działalności, m.in. ulga rodzicielska, termomodernizacyjna czy rehabilitacyjna. Dlatego też należy każdy przypadek rozpatrywać indywidualnie. W przypadku wątpliwości najlepiej jest złożyć wniosek o wydanie interpretacji podatkowej. Koszt takiej usługi nie jest wysoki, a interpretacja Krajowej Informacji Skarbowej jest zabezpieczeniem dla artysty – jeśli będzie on stosował się do dokumentu, wówczas Urząd Skarbowy nie może zakwestionować jego rozliczeń. Zaznaczamy, że artykuł nie ma charakteru porady prawnej, a pełni funcję jedynie informacyjną.
